Borsada Kazanma

Borsada fiyatlar düşerken ve düşüşün devam etmesi beklenirken ayı piyasası, fiyatlar artarken ve artışın devam etmesi beklenirken boğa piyasasından bahsedilir. Peki “ayı” ve “boğa” tabirleri nereden geliyor? Tam olarak kaynağı belli olmasa da bununla ilgili anlatılan hikayelerden birisi şöyle: Ayılar düşmanlarına karşı pençelerini yukarıdan aşağıya doğru savururken ve boğalar boynuzlarını düşmanlarına aşağıdan yukarıya doğru hamleler ile saplamaya çalışıyor. Bu şekilde ayı aşağı hareketi boğa yukarı hareketi simgeliyor. Bununla birlikte, boğaların ayılar ile güreştirilmesi Roma İmparatorluğu zamanında popüler bir gösteriymiş. Ayı ve boğa piyasasının birbirinin zıttı olması da o zamanki kanlı dövüşlerden kaynaklanıyor.

Bugünlerde borsadan bahsederken ayı piyasası tabirini sık sık duyar olmuşsunuzdur. Nedeni İMKB endeksinin yılbaşından bu yana %50’nin üzerinde değer kaybetmiş olması ve düşüş trendini devam ettirmesi. Ayı piyasası bir kaç yıl, belki daha uzun bir süre devam edebilir. Kötü haberler üst üste gelebilir. Ancak, unutmayalım ki, bu puslu ve kötü havalar fırsatlar yaratacaktır. Türkiye’nin geleceğine ortak olmak isteyenler böyle havalarda yatırım yaparak uzun vadede yüksek kazançlar elde edebilirler. Bununla birlikte yatırımlarınızın hüsranla sonuçlanmaması için seçici ve dikkatli davranmanızda fayda var. İşte porföyünüze alacağınız hisselerde dikkat etmeniz gereken özellikler:

1- Nakit yaratan

Bu dönemde göz önünde bulundurmanız gereken en önemli konu, yatırım yapacağınız şirketin nakit yaratan ve yaratmaya devam edecek bir şirket olması. Net karı yüksek olan şirketler sizi yanıltabilir. Çünkü net kar rakamına ulaşılırken bir kereye mahsus, diğer faaliyetlerden elde edilen gelirler, bazen şirketin asıl faaliyetlerinden elde ettiği gelirlerden çok daha yüksek olabilir. Bu nedenle burada bakmamız gereken şirketin ne kadar serbest nakit yarattığı ve bunun devamlılığı. Serbest nakit şu şekilde hesaplanır:

Serbest nakit = Esas faaliyet gelirleri + Amortismanlar – İşletme Sermayesindeki Değişim – Vergi –    Yatırımlar

Serbest nakit bakımından zengin olan şirketler büyümenin yavaşladığı dönemlerde yatırım yaparak büyüme yerine mevcut borçlarını kapatabilirler ya da yüksek temettü dağıtarak hisse senedi yatırımcısını sevindirebilirler. Bu durumda geçmişte yüksek temettü dağıtan veya dağıtma potansiyeli olan şirketler tercih edilmeli. Ayrıca, temettü verimine bakmakta da fayda var. Temettü verimi, şirketin dağıtmayı planladığı temettü miktarının piyasa değerine bölünmesi ile hesaplanır. Yüksek temettü verimi olan şirketler yine öne çıkıyor.

2- Borçsuz ve nakit zengini

Yakın geçmişe kadar Türkiye’de kapı kapı dolaşarak kredi dağıtmaya çalışan bankacılar, ne yazık ki artık yok. Bankalar artık yurtdışından ucuz kaynak bulmakta zorlanacağı bir döneme giriyor; bu nedenle de artık şirketler eskisi kadar kolay ve ucuz kaynak bulamayacak. Bulunan finansman kaynakları ise eskiye göre daha pahalı olacak. Bu durumda nakitte olmak, borçsuz ya da az borçlu olmak, şirketler için çok büyük bir avantaj. Bizim de yatırım yaparken nakit zengini ya da az borçlu şirketleri tercih etmemiz gerekiyor. Tabi yatırım yapacağımız şirketin, nakdini nasıl değerlendirdiği de önemli. Piyasaların bu kadar dalgalı olduğu bir dönemde nakdinin bir kısmını döviz olarak değerlendiren şirketler çok kazançlı çıkabilir. Nitekim, yakın bir zamanda yabancı bankalar likidite sıkışıklığını aşmak için nakit zengini bazı Türk şirketlerinden yüksek faizle gecelik borçlanma yoluna gittiler. Bu şirketler ellerinde bulunan fazla nakdi yüksek faizle değerlendirerek kısa vadeli yüksek finansal kazançlar elde ettiler.

3- Piyasa lideri

Ne yazık ki, önümüzdeki süreçten en çok küçük ve orta ölçekli şirketler etkilenecek. Pazar payı yüksek ve pazarda lider olan şirketler ise ufak rakiplerinin piyasadan çekilmesi ile daha da güçlenecek.

4- İyi yönetim

Kriz yönetimi konusunda bilgili ve tecrübeli yöneticilere sahip şirketler bu döneme bir adım önde başlıyor. Yaklaşan zorlukları önceden tahmin eden ve buna göre önlem alan şirketler, bu süreci en az hasarla atlatabilir. Ayrıca finansal piyasaların giderek karmaşık hale gelmesi, şirketlerin hazine bölümlerinin de önemini arttırdı. Şirket hazinelerinin artık banka hazineleri kadar olmasa da, uzmanlaşması kaçınılmaz. Bu nedenle yatırım yapılacak şirket yöneticilerinin bilgili ve tecrübeli olması önemli.

5- Değerleme açısından ucuz

Şirketleri değerlerken uzmanlar indirgenmiş nakit akımları ya da benzer şirketler ile çarpanları karşılaştırma yöntemlerini kullanıyor. İndirgenmiş nakit akımı yöntemi gelecek yıllara yönelik bir çok tahmini veriyi içeriyor. Bırakın gelecek beş veya on yıl, gelecek aylar için bile faiz ya da dolar kuru tahmini, bugünkü koşullarda pek gerçekçi değil. Ancak bu yöntem, yine de şirket değerini en iyi yansıtan yöntem. Burada değerlemeyi yapan uzmanın yaptığı tahminlerde, ne kadar muhafazakar davrandığı önem kazanıyor. Çarpanlara göre yapılan değerleme ise şu an daha önemli. Yukarıdaki söylediğimiz koşulları sağlayan şirketler içinde fiyat/kazanç ya da şirket değeri/vafök çarpanları düşük olan şirketler tercih edilmeli.

Gelecek günlerde borsalarda ayılar ve boğalar taraftarları arasındaki savaş devam edecek. Kısa vadede ayılar öne çıksa da, gün gelecek boğalar tekrar zafer kazanmaya başlayacak. O günleri şimdiden düşünerek yatırımlarınızı planlamanızda fayda var.