Çerkeş Yemekleri
.ÇERKEŞ USULİ TULU TAVUK
1 adet tavuk
2 adet kuru soğan
4 diş sarımsak
1 çay bardağı sıvıyağ
1 çorba kaşığı tatlı toz biber
1 su bardağı un 1 su bardağı süt
6 su bardağı et suyu
1,5 tatlı kaşığı tuz
Tavuk haşlanır ve kemikleri ayrılarak didiklenir. Servis tabağına yerleştirilir. Diğer yanda ince kıyılmış soğanlar yağda kavrulur. Üzerine ince kıyılmış sarımsak atılır. Tuz ve toz biber eklenir. Bu arada süt, un ve et suyu başka bir kapta karıştırılır. Kavrulmakta olan soğanlı karışıma dökülür. Sürekli karıştırarak muhallebi kıvamına gelene kadar pişirilir. Daha sonra didiklenmiş tavuğun üzerine gezdirilir. Sıcak olarak servise sunulur.
ŞIPS
Zeynep Kakınç
(Soslu Tavuk)
MALZEMELER:
10 adet tavuk (Baget)
1 baş büyük boy sarımsak
1 çay bardağı tereyağı (70 gram)
2 adet kuru soğan
1 tatlı kaşığı kırmızı pulbiber
1 tatlı kaşığı toz kişniş,
2.5 su bardağı süt (500 ml)
4 çorba kaşığı buğday unu (Mısır unu da olabilir) (50 gram)
3 dal taze kişniş
HAZIRLANIŞI:
Temizce yıkanarak derileriyle birlikte tencereye alınan bagetlere, üstlerini örtecek kadar su, bir büyük soğan (ikiye bölünmüş) ve temizlenmiş, ortadan kesilmiş sarımsaklar eklenir. Biraz da tuzla birlikte haşlanır. Bagetler piştikten sonra derileri soyularak ayrı tabağa alınır. Tenceredeki su süzülür içindeki karışım bir kaba alınır ve blenderde çekilir.
Sos için kalan soğan ince doğranıp tereyağında çevrilir. Soğanlar hafif pem-beleşince kırmızı pulbiber ve tuz eklenip karıştırılır. Toz kişniş, bagetlerin suyundan ve blenderde çekilen karışım eklenir. Diğer tarafta buğday unu sütle karıştırılıp sosa ilave edilir ve pişmeye bırakılır. En son taze kişniş ve bagetler eklenip tencere ocaktan alınır. 30 dakika dinlendirildikten sonra servis yapılır
Malzemeler;
~~Tavuğu için;
1 bütün tavuk
1 Çay kaşığı Tuz
1 Büyük baş sarımsak
Sarımsağı dövmek için ayrıca 1 tatlı kaşığı tuz
~~Şıpsı için;
2 Adet orta boy kuru soğan
1 Çay bardağı sıvı yağ
1 Tatlı kaşığı pul biber
5 Yemek kaşığı un
~~Paste için;
2 Su bardağı pilavlık bulgur
Yapılışı:
Tavuk yıkanır, ayıklanır, derisi yüzülür ve parçalara ayrılır.
1,5 litre su ve 1 çay kaşığı tuz ilavesi ile iyice yumuşayıncaya kadar haşlanır.
Haşlanmış tavuk derince bir kaba alınır.
1 Tatlı kaşığı tuz ile birlikte dövülen bir baş sarımsak, suyu süzülmüş tavuk ile iyice karıştırılır.
Derin kabın kapağı kapatılır ve arada bir karıştırarak sarımsak ve tuzun et tarafından iyice emilmesi sağlanır.
Bu işlemi şıpsı yapımına başlamadan yaklaşık 1 saat önce yapmak etin tuz ve sarımsağı iyice emmesini sağlamak için uygun olur.
Tavuklar ayrı bir yerde beklerken, derin bir tencerede rondodan geçirilmiş kuru soğanlar ile sıvı yağ birlikte kavrulmaya başlanır.
Soğan biraz sararıp, yumuşayınca pul biber ilave edilir.
1-2 kez karıştırdıktan sonra bu karışıma tavuğu haşlamak için kullanlan 1,5 litre et suyu ilave edilip kaynamaya bırakılır.
Et suyu kaynarken ayrı bir kase içinde 1su bardak soğuk ile 5 yemek kaşığı un karıştırlararak ezilir.
Koyu tarhana çorbası kıvamına getirilen bu karışım tencerede kaynamakta olan et suyuna yavaş yavaş eklenir.
Eklenirken karıştırılarak topaklaşması önlenir.
10-15 dakika kaynatılır.
Kaynamaya başlayınca sarımsak sosu içinde bekletilen tavuk etleri şıpsıya ilave edilir.
1 taşım daha kaynatılır.
Paste yaparken ise; sıcak su derin bir tencere içinde ocağa konur ve tuz ve yıkanmış bulgur ilavesi ile kaynamaya bırakılır.
15-20 dakika kısık ateşte kaynayan bulgurun cıvık bir hamur kıvamına gelmesi beklenir.
Pişince ocaktan alınır ve belağı denilen kalın ve büyük tahta spatula ile ile kıvama gelene kadar yoğurulur.
ŞİPSİ İÇİN MALZEMELER
2 sb un
3 sb su
tuz
6-7 sb tavuk suyu ve tavuğun döş kısmından didilmiş et (tavuğa ölçü vermiyorum yeteri kadar koyuyoruz çünkü)
2 baş sarımsak (tadı sarımsakta oyüzden bol koyuyoruz)
ŞİPSİNİN YAPILIŞI
tavuğu bol suyla düdüklüde haşlıyoruz
2 sb un ve 3 sb suyu mikserle iyice çırpıyoruz. tavuk suyunu tencereye koyuyoruz ve çırptığımız karışımıda tavuk suyuna ekliyoruz ve kaynayıncaya kadar karıştırıyoruz.kaynayınca dövülmüş sarımsağıda içine ekliyoruz. didilmiş tavuk döşünüde ekleyip ocağı kapatıyoruz. şipsimiz hazır.
MAMIS (HAMUR) İÇİN MALZEMELER
6 sb su (normal su tavuk suyu değil)
1 çorba kaşığı tuz
4 sb mısır unu (kullandığımız mısır unu normal satılanlardan değil değirmende çekilmiş mısır unu çorumdan getirtiyoruz biz. ama normal mısır ununuda biraz kavurup yapabilirsiniz. aynı lezzeti vermiyor ama olsun)
MAMISIN YAPILIŞI
suyu tencereye koyuyoruz ve kaynatıyoruz. kaynayan suya tuzu ve mısır ununu yavaşca ilave ediyoruz. ve karıştırarak resimdeki hali alana kadar pişiriyoruz. mamısta hazır
ŞİPŞİDAK İÇİN MALZEMELER
şipşidak şipsinin üzerine dökülen sosu
1-2 adet soğan
1 sb sıvıyağ (soğan bayağı yağın içinde kalacak kadar)
1 çay k. kırmızı toz biber
1 tatlı kaşığı kadar pul biber (acısına göre ayar yapabilirsiniz
ŞİPŞİDAK IN YAPILIŞI
soganı yemeklik doğruyoruz. yağda iyice kavuruyoruz yani az kavrulmayacak yanma derecesine yaklaşık olacak ama yanmışta olmayacak. kavrulunca biberleri ekliyoruz. şipşidakta hazır.
ÇERKES YEMEKLERİ
|
Haluğ ekmek
|
Ekmeği somun halinde fırında pişirirler. Pide ve yufka yapmazlar. Buğday, mısır unundan yapılan somunlar fırına konurken altının temiz olması için küreğin üzerine genşi meşe yaprağı koyarak fırına atarlar. Piştikten sonra da sıcak iken yapraklar çıkarılır ve altı güzelce kızarmış olarak servise konur. Çerkesler ekmeği az kullanırlar. |
Adighe Kueyej-Çerkes Peyniri
|
Evvela iki kilo süt ateşe konur. 2-3 gün önceden kalma ekşi yoğurt suyu süt kaynama derecesine varınca yavaş yavaş kepçe ile dökülür. Süt içinde beyaz topraklar, üstünde yeşil su oluşuncaya kadar hafif ateşte kalır. Tel süzgeç ile süzülür. Şekil vermek için 1-2 defa çevrilir ve ılık iken iki tarafı tuzlanır, bir tabağa konur. Böyle taze iken yendiği gibi bir dolaba veya rafa da konularak kurutulur. Uzun bir zaman dayandığından sonraları da yenir. |
Şipsi |
Meşhur çerkes tavuğu (Şipsi) çoğu cevizden bulamayanlar yağda kavrulmuş undan ve bazıları da süt ilave ederek yaparlar. Şipsi daima pasta ile yenir. Şipsi pastanın oyulmuş ve kenarları biraz çıkık yapılmış büyük çukurun içine doldurulur. Etler de yarısı dışarıda kalacak ve tutulup çıkarılacak surette çukurun kenarına dizilir. |
Haluzz-Haluj |
Üçken şeklinde yağda kızartılmış peynirli puf böreğine haluz derler. Bir de ince açılmış hamurun içine peynir ve soğan koyduktan sonra yumurta büyüklüğünde veya biraz daha büyük boyda yuvarlak hale getirip suda pişirirler ki buna da psihaluj derler. Su böreği gibidir. Bu börek pek muteber olmadığından ağır misafirlere ikram edilmez. Bazen de suda kaynatıldıktan sonra ve meselâ ertesi gün yenmek istenirse kızartıp da yerler. Haluz sofraya bir sahan içinde olarak konduğu gibi bazen de öylece konur. Koparıp dağıtmamak için el ile tutularak ısırılıp yenir. Haluzz-Haluj pasta gibi ekmek makamında safraya konduğu için yoğurt, kaymaklı süt, tereyağı, bal veya tiritle yenir. Ekseriya hediye olarak akraba ve ahbaplar arasında hediye olarak götürülür. Halujun bir de patatesli cinsi vardır ki bu da şu şekilde yapılır. Patates sayulduktan sonra su içinde kaynatılarak güzelce pişirilir. İçine biraz kırmızı biber, tereyağı, tuz konur ve evvelce hazırlanmış olan açılmış dört köşeli yufka içine konur, yufkanın bir yarım daire şeklinde yapıştırılmasını müteakip biraz durduktan sonra kaynar suyun içine atılır ve kaynatılır. Sıcağı sıcağına yenir. |
HALUJ
Haluj, bir çerkez yemeği. Bu yemek hemen hemen tüm Çerkez topluluklarında farklı adlarla da olsa (mantaz, psıhalve, vb.) pişiriliyor. Aynı yemek Anadolu'nun bazı bölgelerinde "hinkal" adıyla da geçiyor. Ama asıl ilginç olan; Polonya'da da aynı haluj'a benzeyen pierogi isimli bir yemeğin bulunması...
hamur malzemeleri: 750 gr un
1,5 tatlı kaşığı tuz
ılık su
iç malzemeleri: 1 baş kuru soğan
yarım çay bardağı zeytinyağı
1 yemek kaşığı pulbiber
1,5 kg patates, haşlanmış ve püre haline getirilmiş
sos malzemeleri: 3 yemek kaşığı tereyağı
3 tatlı kaşığı pulbiber
yoğurt
Hazırlanışı: 750 gr unu ve 1,5 tatlı kaşığı tuzu karıştırın. ılık suyu azar azar ekleyerek poğaça hamurundan biraz daha sert (mantı hamuruna yakın) bir hamur yapın. hamuru 3 bezeye ayırın ve bezelerin üzerine nemli bez örterek 10 dakika dinlendirin.
1 baş kuru soğanı yemeklik doğrayın, tavaya alıp yarım çay bardağı zeytinyağında soğanları öldürün. 1 yemek kaşığı pulbiberi ekleyip karıştırın. püre haline getrilmiş patateslerle pulbiberli soğanları karıştırın.
Dinlendirilmiş hamur bezelerinin her birini 2 mm kalınlığında (mantıdan biraz daha kalın) 40 cm çapında açın. bunlardan daireler kesin. (daireler için en işe yarayanı nescafe kavanozlarının kapağı) Dairelerin içine 1 tatlı kaşığı patatesli içten koyun. dairelerin orijinal kapatma şekli alttaki resimdeki gibi saç örgüsü ama siz iki ucunu birleştirip sıkı sıkı bastırarak da kapatabilirsiniz. (hamurların tamamen yapıştığından emin olun, yoksa patatesler dökülebiliyor.) halujları kağıt havlu serilmiş bir tepsiye birbirlerine değmeyecek şekilde dizin. Derince bir tencereye 2-3 litre su koyarak kaynatın. Su kaynayınca bir tatlı kaşığı tuz atın. her bezeden çıkan halujları arasıra tahta kaşıkla karıştırarak tek seferde haşlayın. (tencerenin ağzını kapatmayın.) Pişen halujları kevgirle sudan alın.
Sos için tereyağını eritip pulbiberle karıştırın. servis tabağındaki halujları bu sosla karıştırın ve yoğurtla servis yapın.